تفاوت قرارداد کنسرسیوم و Joint Venture

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در جایی اصطلاح جوینت ونچر و کنسرسیوم را شنیده باشید ولی متوجه  تفاوت بین آنها نشده باشید. در این مقاله به طور جامع و به زبان ساده به بررسی این دونوع قرارداد مشارکت میپردازیم :

کنسرسیوم

 (Consortium)در زبان لاتین به معنی مشارکت است. قراردادهای کنسرسیوم به قراردادهایی اطلاق  می شود که در آن ۲ یا چند نفر، شرکت و یا دولت ، قراردادی را منعقد نموده و بر اساس آن عملی را بر عهده می گیرند به این صورت که هر کدام از آنها عهده دار انجام بخشی از کار میشود که در آن تخصص دارد و هیچ مسیولیتی در قبال کارهای سایر شرکا ندارد.

برای مثال در یک کنسرسیوم نفتی،  یک شرکت عهده دار عمل اکتشاف می گردد،شرکت دیگر عهده دار عمل حفاری و شرکت دیگر عهده دار عملیات تولید می شود و هر کدام پاسخگوی اسکوپ یا محدوده کاری خودشان هستند. و همینطور در یک نیروگاه برق ، پیمانکار سیویل و پیمانکار برق و مکانیک به شکل کنسرسیوم با هم کار میکنند.

شرکت های کنسرسیوم باید زمان انجام پروژه را تعیین نموده و برای آن تاریخی مشخص نمایند و با پایان تاریخ تعیین شده شراکت انها به پایان خواهد رسید و در صورت تمایل به داشتن هدف جدید و شراکت جدید باید نسبت به ثبت شرکت با موضوع جدید اقدام نمایند .

به قرار داد های کنسرسیوم (MOU) نیز گفته میشود.

Joint Venture

سرمایه گذاری مشترک یا جوینت ونچر یا به اختصار JV ، به معنی تشکیل یک شرکت تجاری مشترک توسط دو یا چند شرکت به منظور دستیابی به اهداف تجاری، مالی، یا فنی خاص است.

در Joint Venture طرفین براساس یک قرارداد و برای یک فعالیت خاص و مشخص با هم مشارکت می کنند و  علاوه بر مدیریت مشترک بر امور، در ریسک‌های احتمالی و سود و ضررهای احتمالی تا اتمام قرارداد شریک خواهند بود. مثلا همکاری دو پیمانکاری سیویل معمولا از این نوع است.

شرکت های جوینت ونچر دارای اعتبار و یا مدت مشخص نمی باشند و مادامیکه هدف یا اهداف مشترک وجود دارند و در نوع و نحوه شراکت اعتراضی از طرفین وجود نداشته باشد می توانند به شراکت خود تحت جوینت ونچر ادامه دهند .در ایران ، جوینت ونچر ها  بر خلاف کنسرسیوم ها  می‌توانند با افراد حقیقی و حقوقی خارج از ایران نیز شراکت داشته باشند.

ضمن اینکه جوینت ونچرها ملزم به هدف گذاری مشخص نیستند اما در کنسرسیوم  باید یک هدف مشخص وجود داشته باشد.

مزایای  جوینت ونچرها

• دسترسی به منابع و بازارهایی که پیش از ایجاد جوینت ونچر موجود نبودند؛
• نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه‌ی کم و محدود؛
• کاهش ریسک از طریق مشارکت؛
• سرعت بخشیدن برای معرفی و ارائه محصول به بازار؛
• مسیر جدید برای خروج از بازار، از طریق فروش سهام.

انگیزه‌های تشکیل جوینت ونچر

الف) انگیزه‌های اقتصادی:

1. رشد و توسعه کشورها و جهانی شدن اقتصاد
2. کشورهای درحال توسعه به دلیل نداشتن سرمایه لازم برای حضور در عرصه رقابت‌های جهانی ، در جستجوی شرکای تجاری هستند تا از سرمایه‌های آن‌ها در تحقق اهداف اقتصادی کشور خود استفاده کنند.
3. جوینت ونچر به‌منظور دوری از خطر سرمایه‌گذاری  تلاش می‌کند تا منابع سرمایه‌ای خارجی به‌عنوان پشتوانه پیدا کند و برای رسیدن به این هدف، با ایجاد شرکتهای فرعی وابسته به شرکت مادر، در سرمایه‌گذاری‌هایی که خطر بالایی دارند شرکت می‌کنند.
4. نیاز به توانایی‌های فنی برخی از شرکت ها و متخصصان.
5. وجود منابع طبیعی و نیروی کار ارزان در کشورهای جهان سوم

ب) انگیزه‌های سیاسی و حقوقی:

1. در کشورهای درحال توسعه، برای رهایی از قراردادهایی مانند: امتیاز، از روش جوینت ونچر استفاده می‌کنند تا هم سرمایه‌های لازم به‌کار گرفته شود و هم از احساسات ملی‌گرایانه نسبت به اقتدار حاکمیت رهایی یابند.
2. با توجه به این‌که مفاهیم حقوقی مانند: مفهوم قرارداد، شرکت، بیمه و … در همه‌ی کشورها مفاهیم یکسانی ندارند لذا با استفاده از روش جوینت ونچر که مشکلات پذیرش مفاهیم را در کشورهای سرمایه‌پذیر و سرمایه‌گذار به‌وجود نمی‌آورد، استفاده می‌شود.

انتخاب نوع قرارداد

انتخاب این موضوع که از کدام نوع قرار داد می توان برای انجام پروژه ها استفاده کرد ،به شاخص هایی مثل اعتبار  شرکتها و توانایی مالی مناسب آنها برای اجرای پروژه مورد نظر بستگی دارد . 
اگر شرکت ها شاخص های معتبر و بودجه مناسب برای اجرای پروژه مورد نظر خود را داشته باشد، برای کاهش میزان ریسک و افزایش ارزش پول خود از کنسرسیوم استفاده کند . سهولت اجرا و شکل گیری پروژه در این نوع قرار دادها نیز بیشتر است.
اما اگر شرکت در گرفتن مجوزهای مورد نیاز و یا حتی تامین بودجه مالی برای حمایت پروژه خود با مشکلاتی مواجه است یا برای اجرای پروژه می بایستی از شرکت متخصص دیگری بهره ببرد روش سرمایه گذاری مشترک (Joint Venture) توصیه می شود.